ગેસની સમસ્યાઓ, જેને પેટનું ફૂલવું અથવા પેટનું ફૂલવું તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે સામાન્ય જઠરાંત્રિય સમસ્યાઓ છે જે અસ્વસ્થતા અને અકળામણનું કારણ બની શકે છે. જ્યારે પ્રસંગોપાત ગેસ સામાન્ય છે, ત્યારે અતિશય ગેસ પાચન અસંતુલનને સૂચવી શકે છે. આયુર્વેદમાં, ભારતની પ્રાચીન ચિકિત્સા પદ્ધતિ, કુદરતી ઉપચારો અને જીવનશૈલી પ્રથાઓ દ્વારા એકંદર સુખાકારી જાળવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે છે.
આયુર્વેદ કહે છે ગેસ એક કુદરતી શારીરિક ક્રિયા છે. પેટમાં ગેસ થવાનું મુખ્ય કારણ આપણું ખોટું ખાનપાન છે. જો તમારું ખાનપાન સાચું હશે, તો ગેસથી થતાં દુખાવાથી મુક્તિ મળે છે. આપણી ખોટી લાઇફસ્ટાઇલ અને ખોટા ખાનપાનના કારણે ગેસની સમસ્યા થાય છે. તળેલું તથા શેકેલું વધારે જમવાના કારણે પણ પેટમાં ગેસ અને એસીડીટી થાય છે. વધારે ખાટુ, મસાલા વાળું ભોજન ખાવાથી, મોડી રાત સુધી જાગવું, પાણી ઓછું પીવાથી, ઘણીવાર સુધી એક જ જ્ગ્યા પર બેસી રહેવાથી વગેરેથી ગેસ થાય છે. આ સિવાય ઘણા શાકભાજી અને દાળના કારણે પણ પેટમાં ગેસની સમસ્યા થાય છે.
ગેસનો દુખાવો ખુબજ અસહનીય હોય છે અને બહાર ન નીકળવાના કારણે ગેસ પેટમાં જ ઘૂમયા કરે છે, તે કારણથી તમને કામ કરવામાં મન લાગતું નથી. ગેસનો દુખાવો ઘણીવાર પીઠ, છાતી અને માથામાં પણ થાય છે.
ગેસથી મુક્તિ મેળવવા માટે તમે આયુર્વેદિક ટિપ્સને અપનાવી શકો છો.
અજમાથી રાહત મળી શકે છે : આયુર્વેદ અનુસાર ગેસને ઠીક કરવા માટે સૌથી બેસ્ટ અજમા છે. અજમા પેટના દુખાવાથી પણ રાહત આપે છે. અડધી ચમચી અજમામાં 2 ચપટી સિંધાલુણ મીઠાને મિક્સ કરીને, તેને ગરમ પાણીની સાથે પીવો. આમ, કરવાથી ગેસ દૂર થશે અને પાચનમાં પણ મદદ મળશે.
હિંગનું સેવન કરો : હિંગનું સેવન કરવાથી પચાવવામાં મદદ મળે છે. અપચાની પરિસ્થિતી થઈ જવા પર હિંગનું સેવન કરવાથી ખુબજ રાહત મળે છે. ગેસની સમસ્યા થવા પર એક ચપટી હિંગને ગરમ પાણીની સાથે લો, તો તમને આરામ મળશે. આમ, કરવા માટે હિંગને થોડી ક્ષણો માટે સેકીલો અને પછી એક ગ્લાસ પાણીની સાથે તેનું સેવન કરો.
ખાલી પેટે ચા ન પીવો : લગભગ આપણાં માથી અનેક લોકોને ઉઠીને ખાલી પેટે ચા પીવાની ટેવ હોય છે. ચા ને વધુ પીવાથી પણ પેટમાં ગેસ અને એસીડીટી થાય છે. તેથી જ આ ટેવને સુધારો, આના બદલે તમે સવારે ઉઠીને ખાલી પેટે નવશેકું પાણી પીવાની ટેવ પાડો અને તે તમારા માટે હિતકારી છે.
ગોઠણને વાળીને પાણી પીવું : જ્યારે તમે સવારે ઉઠો, ત્યારે પાણીને ઊકડું મુદ્રામાં બેસીને એટલે કે, ગોઠણને વાળીને પાણી પીવાથી આરામ મળે છે. આવી સ્થિતિમાં 2 ગ્લાસ પાણી ધૂંટ-ધૂંટ કરીને પીવો અને પછી થોડો સમય ચાલો. આ સાથે તમારું પેટ થોડા દિવસોમાં સંપૂર્ણપણે સાફ થવા લાગશે.
આદુંનો રસ અને લીંબુ : આદુંના રસમાં એક ચમચી લીંબુનો રસ અને કાળુ મીઠું ઉમેરી લો, અને પછી તમે આનું સેવન કરવાથી તમને ગેસમાં ઘણી રાહત મળશે. આ સિવાય આદુંના ટુકડાને એક કાચની બોટલમાં નાખો અને તેમાં લીંબુને નીચવો, પછી તેમાં મીઠું નાખીને મિક્સ કરીને રાખી દો. જ્યારે પણ ભૂખ ન લાગે, પેટ ફુલે અથવા પેટમાં ગેસ થાય ત્યારે, જમવાના અડધા કલાક પહેલા 5-7 ટુકડા ચાવવાથી ગેસનો પ્રકોપ ઓછો થઈ જાય છે.
હરડે અને સૂંઠ : હરડે અને સૂંઠ આપણાં પાચન સ્વાસ્થ્ય માટે ખુબજ લાભકારી છે. હરડેના ચૂર્ણમાં સૂંઠનું ચૂર્ણ અને સિંધાલુણ મીઠું ઉમેરીને નવશેકા પાણી સાથે લેવું જોઇએ. તે પેટની બળતરામાં આરામ પહોચાડે છે અને કબજિયાત નિવારક છે. પેટનો ગેસ ઘણીવાર શરમનું કારણ પણ બને છે. તેથી બને તેટલું ઓછું તળેલું ભોજન કરો અને પર્યાપ્ત માત્રામાં પાણી પીવો. આ સિવાય તમારી દિનચર્યામાં પણ સુધાર કરો અને નિયમિત કસરત કરો.
ડુંગળીનો રસ અને હિંગ : કહેવામાં આવ્યું છે કે, પેટની ઘણી સમસ્યામાં ડુંગળી આરામ પહોચાડે છે. પેટના દુખાવાથી અથવા પેટમાં ગેસ થવાથી પણ ડુંગળી આરામ પહોચાડે છે. ડુંગળીના રસમાં ચપટી હિંગ અને કાળું મીઠું પીવાથી પેટમાં ગેસ અને ગેસના દુખાવાથી આરામ મળે છે. ડુંગળી પાચનતંત્રને પણ સ્વસ્થ કરે છે.
ગેસની સમસ્યા માટે આયુર્વેદિક ટિપ્સ વિશે સામાન્ય પ્રશ્નોના જવાબ
શું આયુર્વેદ ગેસની સમસ્યાને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકે છે?
આયુર્વેદનો ઉદ્દેશ્ય ગેસની સમસ્યાના મૂળ કારણોને દૂર કરવાનો અને પાચનતંત્રમાં સુધારો કરવાનો છે, પરંતુ સંપૂર્ણ ઉપચાર વ્યક્તિગત પરિબળો અને આયુર્વેદિક સિદ્ધાંતોના પાલન પર આધારિત છે.
શું આયુર્વેદિક ઉપચાર દરેક માટે સલામત છે?
આયુર્વેદિક ઉપચાર સામાન્ય રીતે સલામત હોય છે, પરંતુ આયુર્વેદિક પ્રેક્ટિશનરનો સંપર્ક કરવો જરૂરી છે, ખાસ કરીને જો તમે સગર્ભા હો, સ્તનપાન કરાવતા હોવ અથવા ચોક્કસ સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓ હોય.
આયુર્વેદિક ઉપચાર પરિણામો બતાવવા માટે કેટલો સમય લે છે?
પરિણામો જોવામાં જે સમય લાગે છે તે ગેસની સમસ્યાની ગંભીરતા અને આયુર્વેદિક સારવાર પ્રત્યેની વ્યક્તિગત પ્રતિભાવના આધારે બદલાઈ શકે છે.
શું હું આયુર્વેદને પરંપરાગત દવા સાથે જોડી શકું?
હા, આયુર્વેદ પરંપરાગત દવાને પૂરક બનાવી શકે છે, પરંતુ આયુર્વેદિક અને એલોપેથિક પ્રેક્ટિશનરો બંનેને તમે જે સારવાર કરાવી રહ્યાં છો તેના વિશે જાણ કરવી મહત્વપૂર્ણ છે.
શું ગેસની સમસ્યા માટે આયુર્વેદમાં કોઈ આહાર નિયંત્રણો છે?
આયુર્વેદ તમારા દોષ (વ્યક્તિગત બંધારણ) અને પાચન સંબંધી ચિંતાઓના આધારે અમુક આહાર ગોઠવણોની ભલામણ કરી શકે છે.
શું આયુર્વેદિક પદ્ધતિઓ ભવિષ્યમાં ગેસની સમસ્યાને અટકાવી શકે છે?
આયુર્વેદિક પ્રથાઓ અપનાવવાથી પાચનમાં સુધારો થઈ શકે છે અને સતત અનુસરવામાં આવે તો ભવિષ્યમાં ગેસની સમસ્યાઓની સંભાવના ઘટાડી શકાય છે.